JOHN CARTER reisde in een flits naar de planeet Mars, maar deed er bijna honderd jaar over om naar de bioscoop te komen. Daar blijkt hij toch niet helemaal van deze tijd.
Lang, lang geleden, voordat Edgar Rice Burroughs Tarzan bedacht, schreef hij een verhaal over een soldaat uit de Amerikaanse burgeroorlog die avonturen beleefde op de planeet Mars. A Princess of Mars heette dat verhaal uit 1912 en John Carter beleefde daarna nog avonturen in vele vervolgverhalen. Wie vandaag de Storm-strips openslaat, op een fantasy-beurs rondloopt of terugdenkt aan STAR WARS en AVATAR weet: held John Carter en Dejah Thoris, de prachtige prinses van Helium, zijn nooit weggeweest. De marketeers van de direct-to-video film PRINCESS OF MARS (Mark Atkins, 2009, met Tracy Lords als Marsiaanse prinses!) bewezen het door de John Carter verfilming voor de Amerikaanse kabel doodleuk om te dopen tot AVATAR OF MARS!
Dat is echter wel de enige andere keer geweest dat John Carter in een film opdook. Looney Tunes-animator Bob Clampett overwoog in de jaren dertig een animatiefilm rond de held te maken, maar zover is het nooit gekomen. Gegeven die voorgeschiedenis is het fraai dat degene die JOHN CARTER nu doet herleven, Andrew Stanton is: de regisseur van FINDING NEMO en WALL.E.
Het jaar is 1868. John Carter (Taylor Kitsch), een Amerikaanse vrijbuiter, is op zoek naar goud. Op de vlucht voor de Apaches stuit hij bij toeval op een grot en voor hij het weet, transporteert een mysterieus medaillon hem naar Mars. Of, zoals de bewoners van de Rode Planeet het zelf zeggen, Barsoom. De eersten die John daar leert kennen zijn de Tharks: groene wezens met zes poten die leven als nomaden op de vlakte tussen de stadsstaten Zodanga en Helium. Hij sluit vriendschap met een van hen, Tars Tarkas (Willem Dafoe).
Er woedt een oorlog tussen Zodanga en Helium. De geheimzinnige Therns, onder leiding van de kwaadaardige Matai Shang (Mark Strong), hebben de leider van Zodanga, Sab Than (Dominic West), uitgerust met een machtig wapen. De enige uitweg die de koning van Helium (Ciarán Hinds) nog ziet, is een politiek huwelijk van zijn lieftallige dochter Dejah Thoris (Lynn Collins) met Sab Than. Totdat John Carter of Earth opduikt, natuurlijk.
Hét grote probleem met dit soort rare-namen-fantasy is dat je er op een gegeven geen groene Zodanga meer van snapt en ook geen tintelende Thars meer om geeft. Stanton slaagt er gelukkig in het verhaal redelijk begrijpelijk te houden, ook al worden de meeste geheimen van Barsoon en de Gates of Iss niet of nauwelijks ontgonnen. Taylor Kitsch, binnenkort te zien in BATTLESHIP, en Lynn Collins voegen zich zonder een centje pijn in de rollen die het pulpmateriaal hen voorschrijft.
De keerzijde is, dat al die fantasy-concepten nogal wat uitleg vergen. Dat leidt tot vertraging, en al helemaal omdat het avontuur op Mars is verpakt in een verhaal-in-een-verhaal waarin Burroughs zelf figureert. In pulpromannetjes zoals Burroughs die schreef, roepen woorden werelden op. In een film zit je niet te wachten op woorden, maar op spanning, verrassing en spektakel. Juist op dat punt schiet JOHN CARTER tekort. Het verhaal is na honderd jaar wat ál te vertrouwd en Stanton pakt zelden uit met scènes die werkelijk spectaculair zijn. De beste momenten zitten in de trailer of doen (geen toeval natuurlijk) denken aan het werk van George Lucas en James Cameron. De epigonen waren er sneller bij. JOHN CARTER is niet onwelkom, maar hij komt wel erg laat.
Di: Disney (NL: 8 maart, B: 7 maart) Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 8 maart 2012.
