JUBILEUM | Ter ere van ons jubileum vertelt mede-oprichter Phil van Tongeren in Passievrucht het schokkende verhaal van de geboorte van Schokkend Nieuws.
Dit is het laatste deel van een driedelige reeks. Je vindt deel 1 hier en deel 2 hier.
In 1992 verkeerde Peter Jackson nog in zijn kluchtige gooi-en-smijtfase. Batman was nog in handen van Tim Burton. John Woo’s HARDBOILED gaf de prille westerse interesse in heroic bloodshed een beslissende duw. Ene Quentin Tarantino droeg er het zijne aan bij met de citatenwaaier RESERVOIR DOGS. David Lynch’s succesvolle cultserie TWIN PEAKS verhuisde naar het witte doek. Zwarte boeman Candyman maakte voor het eerst het getto onveilig. En ergens in Amsterdam vond de oprichtingsvergadering van Schokkend Nieuws plaats.
DOKTOR BALKENENDE
Niet alleen technologische ontwikkelingen hebben hun weerslag op de inhoud van het blad. Medio 1995 laait, tot in regeringskringen, de discussie over filmisch vies en voos weer eens op. Staatssecretaris Erica Terpstra (u kent haar van olijke reisprogramma’s) beslist in juni van dat jaar dat films als FACES OF DEATH van een leeftijdsaanduiding moeten worden voorzien. Een angstaanjagender vooruitzicht is dat ze mogelijkheid openhoudt tot het verbieden van zulke films. Ondergetekende schrijft in het redactioneel: ‘Beat it, Erica!’ Blijkbaar is het onderwerp hot, want ook in de twee daaropvolgende nummers gaat de dreigende censuurprakrijk over de tong. Uiteindelijk ebt de commotie, mede aangezwengeld door de zogenaamd door CHILD’S PLAY 3 geïnspireerde moord op de peuter James Bulger in 1993, weer weg.
2001 is het jaar van 9/11, de aanslag op het WTC in New York. Maar bij de jaarwisseling begint Roel Haanen zijn redactioneel commentaar opmerkelijk genoeg met: ‘2001 was het jaar van de pedofiel.’ Joop Schafthuizen, partner van Gerard Reve, komiek Pee-Wee Herman en regisseur Victor Salva (JEEPERS CREEPERS) werden er dat jaar allemaal van beschuldigd zich aan minderjarigen te hebben vergrepen dan wel kinderporno in bezit te hebben. Verderop in Haanens commentaar maken de Twin Towers alsnog hun opwachting. Evenals de ‘anthrax-scare’. ‘In zo’n jaar mag het natuurlijk geen ramp heten dat de nieuwe film van John Carpenter de Nederlandse bioscopen niet haalde’, voegt Haanen er droogjes aan toe. Want we blijven toch een filmblad. Maar met 9/11 zijn we in dat nummer nog niet klaar. In een interview kondigt producent Roger Corman een nieuwe film aan. ‘Het gaat over een Amerikaan, een Groene Baret of Special Forces-soldaat of zo, wiens vrouw overlijdt bij de aanslag op het World Trade Center. En die kerel zegt gewoon: ‘Ik ga achter Bin Laden aan. In mijn eentje!’ Inmiddels is ook varkentje gewassen. Niet door die ene Groene Baret trouwens, weten we sinds ZERO DARK THIRTY.
De wereld draait gewoon door en een jaar later kan Haanen weer aan de bak met wat hij noemt ‘de griezeligste gebeurtenis van 2002’, het aantreden van ‘das Kabinet des Doktor Balkendende.’ Zijn vrees blijkt ingegeven door Balkenendes aankondiging in gesprek te gaan met de omroepen, over geweld op tv. Maar net als die van Erica Terpstra komt ook deze poging tot een ethisch reveil niet van de grond.
De wereld draait door, zeg dat wel. Met ingang van SN #90 wordt, tegelijk met de ingrijpendste gedaanteverandering van het blad sinds de glossy make-over uit het voorjaar van 2002, het redactionele commentaar voorgoed opgedoekt.
JAKHALZEN
In zijn met wetenschappelijke pretenties opgetuigde studie De lobby voor horror (2009)* verdiept Jaap de Wreede, kortstondig medewerker van Schokkend Nieuws, zich in het Nederlandse horrorwereldje. De Wreede komt tot de conclusie dat het een dicht vertakt web is van mensen die elkaar goed kennen, elkaars initiatieven steunen en promoten, die bovendien voor verschillende professionele publicaties schrijven en zo ook buiten hun eigen circuit het denken over horror en andere fantastische genres richting geven.
Wellicht ligt een conflict met toenmalig redacteur Bart van der Put aan de basis van De Wreedes poging tot ontmaskering van dit ‘web’. In een recensie van het Japanse AUDITION (in SN #47, najaar 2000) keert hij zich tegen het volgens hem uit linkse en feministische hoek (‘de jakhalzen van de filmkritiek’) afkomstige enthousiasme voor de film, die toch eigenlijk niet meer is dan ‘stront’. Van der Put reageert in datzelfde nummer met een ziedend weerwoord, waarna de zaak escaleert en De Wreede mag inpakken.
Het valt moeilijk te ontkennen dat, zoals De Wreede opmerkt, medewerkers van Schokkend Nieuws ook in andere regionen van het fandom en de filmwereld actief zijn. Het Weekend of Terror, later Festival van de Fantastische Film en tegenwoordig Imagine, telde en telt onder zijn medewerkers de nodige SN’ers. Sommige SN’ers hielden en houden zich bezig met het maken van films. En ja, velen van ons hadden en hebben betaald werk als filmrecensent (De Filmkrant, Nieuwe Revu, het Parool). Dat is nu eenmaal zo in een filmcultuur op Madurodamformaat, en als die verstrengeling niet helemaal mag stroken met gangbare opvattingen over journalistieke objectiviteit, laat dan ook gezegd zijn dat we ons daar dondersgoed van bewust zijn. Ja, we besteden veel aandacht aan Imagine – immers een jaarlijks hoogtepunt voor de lezers van een blad over fantastische films. En zoals alle Nederlandse fantastische filmprojecten onze belangstelling hebben, zo ook die van onze ‘vriendjes’. Maar pakt een festival eens wat minder uit of valt de film – van vriend of vreemde – in de praktijk tegen, dan wordt de kritiek niet weggemoffeld onder een mantel der liefde.
Het lijkt overigens iets anders te zijn dat De Wreede uit de slaap houdt: het idee fixe dat Schokkend Nieuws zich tot zijn laatste ademtocht tegen de gevestigde orde zou moeten verzetten. In die visie hebben wij, door ons ‘op de hoogste posities van de filmkritiek’ te nestelen, onze afkomst verloochend. Tekenend voor De Wreedes complotdenken is zijn slotalinea: ‘De generatie filmcritici die voortkwam uit het nogal amateuristische en pretentieloze Horrorscoop heeft zich ontwikkeld tot leden van de culturele elite. Het is volbracht.’
Behalve dat De Wreede ons een status toedicht die we niet hebben, laat hij vooral blijken onze drijfveren niet te begrijpen. Schokkend Nieuws wordt niet gemaakt door geslepen carrièreplanners, maar door mensen die misschien veel verloochenen, maar juist niet hun liefde voor de fantastische film. Die uit te dragen, is een missie die nooit ‘volbracht’ is zolang er nieuwe fantastische films worden gemaakt, of vergeten films op herontdekking en herwaardering liggen te wachten.
‘Ik ben en blijf eerst filmliefhebber en dan pas criticus, en probeer met mijn stukken mijn passie voor film uit te dragen.’ Aldus Bart van der Put ten tijde van de ‘AUDITION-controverse’. Het is een beginselverklaring die we nog steeds van harte kunnen onderschrijven.
*) De lobby voor horror is op de website lulu.com te downloaden als pdf voor € 1,22.
Dit verhaal is ook te lezen in Schokkend Nieuws #100 uit 2013.
